Steeds meer burgers zijn zich bewust van de relevantie van de energietransitie en voelen de verantwoordelijkheid om daar zelf een rol in te spelen. Maar waar begin je en hoe pak je dat aan? Wij helpen je graag op weg.
Steeds vaker zoeken bewoners elkaar op om samen een duurzaam initiatief te starten. Samen weet je meer en bereik je meer. Wanneer zo’n initiatief meer volwassen wordt, komen zaken als het kiezen van een rechtsvorm, het organiseren en binnenhalen van financiële middelen, communicatie etc. om de hoek kijken. Veel inwonersinitiatieven kiezen als rechtsvorm voor een coöperatie. Dat is een vereniging met een bedrijf. Bekende coöperaties zijn de Rabobank, verzekeraar Univé en supermarkt Coop. Maar er zijn ook al meer dan 700 energiecoöperaties in Nederland met meer dan 120.000 leden. De provincie Utrecht telt meer dan 50 energiecoöperaties die zo’n 10.000 leden vertegenwoordigen.
Een lokale energiecoöperatie hanteert een coöperatieve aanpak, dat wil zeggen dat een groep inwoners samen een duurzaam energieproject, zoals een zonnepark of windpark, ontwikkelt. Iedereen in de buurt kan lid worden van een energiecoöperatie en op die manier meedoen met lokale duurzame projecten.
In het Klimaatakkoord is opgenomen dat bij de ontwikkeling van zon- en windparken gestreefd moet worden naar 50% lokaal eigendom. Met ‘lokaal eigendom’ bedoelen we dat bewoners mede-initiatiefnemer en mede-eigenaar zijn van deze projecten. Soms ontwikkelt een energiecoöperatie een project helemaal zelf, dan spreken we van 100% lokaal eigendom. Soms werkt de coöperatie samen met een bedrijfsmatige projectontwikkelaar en ontwikkelen ze beiden een deel van een duurzaam energieproject. Daarbij moet gestreefd worden naar 50% lokaal eigendom, dus dat de coöperatie voor minstens de helft mee-ontwikkelt en eigenaar wordt.
Als energiecoöperatie kun je een project opzetten voor een wind- of zonnepark (of zonnedak) om duurzame energie op te wekken. Er zijn verschillende voordelen om dat als energiecoöperatie te doen, zoals zeggenschap hebben over het project en kunnen bepalen wat je met de opbrengsten doet. De voordelen en tevens feiten over de werkwijze van energiecoöperaties bij deze projecten, vind je in onderstaande factsheet.
(Vrijwel) iedere gemeente in Nederland heeft inmiddels één of meerdere energiecoöperaties. Misschien kun je met je initiatief hierbij aansluiten. Je hebt dan meteen veel kennis in huis en hoeft geen apart bestuur te vormen, scheelt menskracht, tijd en energie. Daarnaast gaat een gemeente eerder met een grote energiecoöperatie in gesprek. Natuurlijk kunnen binnen één coöperatie wel allemaal verschillende projecten of activiteiten bestaan. Naast opwekprojecten kun je energiebesparingsacties organiseren of collectieve inkoopacties (bijvoorbeeld voor zonnepanelen op je eigen dak), energiecoaches opleiden en inzetten en aan de slag gaan met een collectief warmteproject. Voor deze activiteiten, zie de pagina Servicepunt Warmte. Als er nog geen energiecoöperatie is in je gemeente of er zijn goede redenen voor een aparte coöperatie, kun je er zelf één oprichten. Zie de Initiatievenkaart.
Het Servicepunt ondersteunt startende initiatieven door te helpen startsubsidie aan te vragen bij de provincie Utrecht, het begeleiden bij het maken van statuten en door kennis te delen over de diverse facetten van energieprojecten. Dit gaat om organisatieontwikkeling en het starten van een eerste project. Energie van Utrecht speelt hierbij een rol, maar ook het netwerk van Utrechtse energiecoöperaties en -initiatieven die bereid zijn kennis te delen met startende initiatieven.
Daarnaast staat er veel informatie over de lokale energietransitie op de website van Energie Samen Academie en bij HIER Opgewekt.
